ข้อเข่าเสื่อม เป็นปัญหาสุขภาพที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตอย่างมาก การรู้จักสังเกตอาการเบื้องต้นจะช่วยให้ได้รับการรักษาทันท่วงที ลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น มาดูกันว่าอาการข้อเข่าเสื่อมในผู้สูงอายุมีอะไรบ้าง
1. ปวดเข่าเรื้อรัง
อาการปวดเข่าเป็นสัญญาณเตือนสำคัญของภาวะข้อเข่าเสื่อม ผู้ป่วยมักมีอาการปวดตื้อๆ บริเวณข้อเข่า โดยเฉพาะเวลาเคลื่อนไหวหรือลงน้ำหนัก บางรายอาจมีอาการปวดแม้ขณะพัก ความเจ็บปวดอาจรุนแรงขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป ส่งผลให้การใช้ชีวิตประจำวันลำบากมากขึ้น
2. ข้อฝืดตึง
ผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อมมักรู้สึกว่าข้อเข่าฝืดหรือตึง โดยเฉพาะในตอนเช้าหลังตื่นนอนใหม่ๆ หรือหลังจากนั่งพักเป็นเวลานาน การขยับเข่าในช่วงแรกจะรู้สึกติดขัด ต้องใช้เวลาสักพักกว่าจะเคลื่อนไหวได้คล่องตัว อาการฝืดตึงนี้เกิดจากการเสื่อมสภาพของกระดูกอ่อนผิวข้อและการอักเสบภายในข้อเข่า
3. เสียงดังในข้อเข่า
เมื่อเคลื่อนไหวข้อเข่า ผู้ป่วยอาจได้ยินเสียงดังกรอบแกรบ หรือรู้สึกถึงการเสียดสีภายในข้อ เสียงเหล่านี้เกิดจากพื้นผิวข้อที่ขรุขระไม่เรียบเนียนเสียดสีกัน บ่งบอกถึงการเสื่อมสภาพของกระดูกอ่อนผิวข้อ ซึ่งเป็นลักษณะสำคัญของโรคข้อเข่าเสื่อม
4. ข้อบวม
ในบางราย อาจสังเกตเห็นว่าบริเวณรอบๆ ข้อเข่ามีอาการบวม โดยเฉพาะหลังจากทำกิจกรรมที่ต้องใช้งานเข่ามาก อาการบวมนี้เกิดจากการอักเสบและการสร้างน้ำไขข้อมากเกินปกติ เพื่อตอบสนองต่อการเสื่อมสภาพของข้อ
5. ข้อผิดรูป
เมื่อโรคดำเนินไประยะหนึ่ง อาจสังเกตเห็นว่าข้อเข่ามีลักษณะผิดรูปไปจากเดิม เช่น ขาโก่งเข้าด้านใน (เข่าฉิ่ง) หรือโก่งออกด้านนอก (เข่าโอ) ซึ่งเกิดจากการสึกกร่อนของกระดูกอ่อนผิวข้อที่ไม่สม่ำเสมอ ทำให้แนวกระดูกเปลี่ยนไป
6. กล้ามเนื้อรอบเข่าอ่อนแรง
ผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อมมักมีอาการกล้ามเนื้อต้นขาอ่อนแรง เนื่องจากใช้งานน้อยลงเพราะความเจ็บปวด ส่งผลให้การทรงตัวไม่ดี เสี่ยงต่อการหกล้มได้ง่าย การบริหารกล้ามเนื้อต้นขาอย่างสม่ำเสมอจึงมีความสำคัญมาก
7. ข้อติด
ในรายที่เป็นมานาน อาจเกิดภาวะข้อติด ไม่สามารถงอหรือเหยียดเข่าได้สุด ทำให้การเคลื่อนไหวลำบากมากขึ้น เช่น นั่งยองๆ ไม่ได้ หรือเดินขึ้นลงบันไดลำบาก
8. อาการปวดร้าวไปที่อื่น
บางรายอาจมีอาการปวดร้าวไปยังบริเวณใกล้เคียง เช่น ปวดร้าวลงมาที่น่องหรือขา หรือปวดขึ้นไปที่ต้นขาและสะโพก ทำให้การวินิจฉัยซับซ้อนขึ้น จำเป็นต้องได้รับการตรวจอย่างละเอียดจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
การรักษาอาการข้อเข่าเสื่อม
เมื่อพบอาการข้อเข่าเสื่อม ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและวางแผนการรักษาที่เหมาะสม สำหรับวิธีการรักษาข้อเข่าเสื่อม เช่น:
- การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ลดกิจกรรมที่ทำให้เข่ารับน้ำหนักมาก
หลีกเลี่ยงท่าทางที่กระแทกเข่านั่งยองๆ หรือนั่งพับเพียบนานๆยกของหนักเกิน 5 กิโลกรัมเดินขึ้น-ลงบันไดบ่อยๆวิ่งลงเขาหรือบนพื้นแข็งสวมรองเท้าส้นสูงเกิน 2 นิ้ว - การควบคุมน้ำหนักตัว
- การฝังเข็ม เพื่อช่วยลดกระบวนการอักเสบและบรรเทาความปวด ฟื้นฟูการทำงานของข้อได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยไม่จำเป็นต้องผ่าตัด
- การออกกำลังกาย เพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบเข่า
- การใช้ยาแก้ปวดและลดการอักเสบ
- การทานอาหารเสริม ที่ประกอบด้วยสารอาหารที่จำเป็น เพื่อช่วยชะลอข้อเข่าเสื่อม บำรุงข้อ ช่วยซ่อมแซมและฟื้นฟูข้อเข่า
- การใช้อุปกรณ์ช่วยพยุง เช่น ไม้เท้า หรือที่พยุงเข่า เมื่อต้องเดินนานๆ
- การประคบร้อนและเย็น
– ประคบเย็นเมื่อเข่าบวม อักเสบ (10-15 นาที)– ประคบร้อนเมื่อเข่าฝืด ขยับลำบาก (15-20 นาที)– นวดเบาๆ รอบๆ เข่าด้วยน้ำมันนวด วันละ 5-10 นาที
สรุป
อาการข้อเข่าเสื่อมในผู้สูงอายุมีหลากหลายรูปแบบ ตั้งแต่อาการปวด ข้อฝืดตึง ไปจนถึงข้อผิดรูปและการเคลื่อนไหวที่จำกัด การสังเกตอาการเบื้องต้นและรีบเข้ารับการตรวจรักษาอย่างเหมาะสม จะช่วยชะลอการดำเนินของโรคและรักษาคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้เป็นอย่างดี โดยวิธีการรักษาข้อเข่าเสื่อมที่กล่าวมาเบื้องต้นแล้ว เช่น การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การทานอาหารเสริม การฝังเข็ม รวมทั้งการฉีดยาและการผ่าตัด แต่สิ่งสำคัญที่สุดคือการดูแลสุขภาพอย่างต่อเนื่องและปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพื่อให้สามารถใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุขแม้ในวัยสูงอายุ
แต่ถ้าอาการเข่าเสื่อม ปวดเข่า เป็นหนักขึ้นเรื่อยๆ แนะนำให้รักษาที่ต้นเหตุ
ด้วยการมาปรึกษาพบแพทย์โดยด่วน ก่อนที่จะต้องผ่าตัด
